WIEŻE CIŚNIEŃ
| Strona utworzona: 3 października 2002 | Aktualizacja: 8 marca 2023 |
Co to jest wieża ciśnień i jak działa
Wieża ciśnień to obiekt budowlany o charakterze technicznym. W jej górnej części umieszczony jest zbiornik wody. Woda gromadzona w zbiorniku rozprowadzana jest rurami do miejsc docelowych. Zbiornik w wieży umieszczony jest wysoko aby uzyskać odpowiednie ciśnienie rozprowadzanej wody. Do zbiornika woda doprowadzana jest za pomocą pomp. Ze zbiornika w wieży woda może być rozprowadzana do ostatecznych odbiorców poprzez sieć wodociągów bez dodatkowego zasilania, na zasadzie naczyń połączonych (dlatego zbiornik wody musi być umieszczony na wyższym poziomie niż odbiorcy wody).
Wieża ciśnień może być wykorzystywana jako:
- podstawowe urządzenie do rozprowadzania wody pod odpowiednim ciśnieniem, lub
- urządzenie dodatkowe, zapewniające dostarczenie wymaganej ilości wody w momentach nasilonego zapotrzebowania, gdy same pompy nie wystarczają. Dzięki istnieniu wieży ciśnień w takim systemie pompy mogą być słabsze (a tym samym tańsze) niż w analogicznym systemie nie wspomaganym przez wieżę ciśnień (wydajność zainstalowanych pomp może być obliczana według średniego, a nie maksymalnego zapotrzebowania na wodę, gdyż w sytuacjach zwiększonego poboru ta „nadwyżka” pochodzi ze zbiornika w wieży ciśnień, który może być uzupełniony po spadku zapotrzebowania, np. w nocy), lub
- urządzenie rezerwowe, wykorzystywane w sytuacjach awarii pomp lub braku energii, gdyż woda ze zbiornika w wieży płynie pod wymaganym ciśnieniem na zasadzie grawitacji,
- zbiornik wyrównawczy, zapewniający wyrównanie ciśnienia w sieci wodociągowej (zapobiegający uderzeniom hydraulicznym w sieci wodociągowej).
Klasyfikując wieże według kategorii odbiorców dostarczanej wody można generalnie wyróżnić następujące wieże ciśnień:
- komunalne
– należące do miejskich sieci wodociągowych doprowadzających wodę przede wszystkim do mieszkań (do tej kategorii zaliczyłam też wieże wiejskie i dawne pałacowe), - kolejowe
– z których napełniane były parowozy w czasach kolei parowej (ale także zapewniały wodę dla obiektów technicznych i socjalnych stacji kolejowych), - zakładowe
– zapewniające rozprowadzenie wody w zakładzie przemysłowym, fabryce, gospodarstwie rolnym (ale też np. w kompleksie szpitalnym).
Wieże ciśnień są interesujące nie tylko ze względu na ich użytkowy charakter, ale w równym, o ile nie w większym, stopniu ze względu na ich wygląd. Pomimo jednakowej funkcji i zasady działania forma tych budowli jest bardzo zróżnicowana. Starsze wieże są często bardzo efektowne, bogato zdobione i ciekawie zaprojektowane. Dotyczy to w szczególności wież miejskich, które stały zwykle w centralnym lub najwyżej położonym punkcie miasta i miały być dumą mieszkańców.
Kształt nowych wież ciśnień jest z reguły podporządkowany ich funkcji użytkowej, estetyka nie stanowiła priorytetu przy ich budowie. Jednak niejednokrotnie stosowanie nowoczesnych technologii dodaje im urody. Czasami są projektowane przez wybitnych architektów, jak na przykład zbudowana w 1952 r. wieża w Svaneke na Bornholmie >>, zaprojektowana przez słynnego architekta duńskiego – Jorna Utzona, projektanta opery w Sydney.
Jednak i te stare, zabytkowe, i te współczesne wieże ciśnień stanowią bardzo ciekawy, wyróżniający się element otaczającej nas architektury. Niestety większość starszych wież ciśnień przestała spełniać swą pierwotną funkcję. Z powodu braku środków na remonty, jak również braku pomysłu na ich nowe wykorzystanie, wieże te często niszczeją. Warto zwrócić na nie uwagę i docenić ich wartość przyznając im status zabytków techniki. Warto również zastanowić się nad możliwością ich renowacji i wykorzystania na inne cele, np. galerii, restauracji, punktów widokowych, domów mieszkalnych.
Mój projekt – kolekcja wież ciśnień
Wieże ciśnień interesują mnie głównie ze względu na ich architekturę. Staram się uwieczniać na zdjęciach i pokazywać innym piękno tych budowli. Ale moje działania mają również charakter dokumentacyjny – celem jest zebranie zdjęć oraz informacji o wszystkich wieżach ciśnień w Polsce (istniejących i tych już zburzonych) i stworzenie swoistego archiwum.
Na mojej stronie pokazuję przede wszystkim zrobione przeze mnie lub otrzymane od innych zdjęcia wież ciśnień znajdujących się w Polsce.
Jeśli ktoś wie o jakiejś wieży lub zna jej historię, bardzo proszę o informacje: losiolek@tlen.pl
Małgorzata Łoś
