Chełmża

Wodociągowa wieża ciśnień wybudowana ok. 1900-1901 roku, wciąż funkcjonuje.

“Chełmżyńska wieża ciśnień ma ponad 100 lat. Lecz woda w Chełmży płynęła drewnianymi rurami już w średniowieczu.

Siedmiokondygnacyjna neogotycka wieża jest jednym z charakterystycznych budynków miasta. Wciąż jeszcze czynna, choć używana bardzo mało należy do najcenniejszych zabytków w skali kraju. Historia wieży ciśnień sięga początku XX wieku. Równocześnie z rokiem 1900 rozpoczyna się także historia chełmżyńskich wodociągów, choć już w średniowieczu, a dokładniej w 1255r. mistrz Poppo von Osterna zatwierdził budowę drewnianego wodociągu.

Sto lat temu wodę czerpano bezpośrednio z jeziora z wybudowanych specjalnie do tego celu pomostów. Ówczesne władze miały w planach podniesienie warunków życia i higieny mieszkańców Chełmży poprzez budowę kanalizacji. Zamiary te przyspieszyła epidemia tyfusu z 1899r. W latach wcześniejszych choroba ta pochłaniała wielu mieszkańców Chełmży. To wydarzenie w głównej mierze przyczyniło się do podjęcia decyzji o budowie wieży i już rok później najpierw wywiercono nowe studnie czerpalne. Krótko po tym rozpoczęto budowę wieży ciśnień istniejącej po dziś dzień przy ul. Paderewskiego. Pompy, które zamontowano w studniach sprowadzono prosto z Bremy.

Czworoboczna wieża zwieńczona czworobocznym dachem ma w sobie zbiornik mieszczący 350 metrów sześciennych wody. Obecnie ze względu na ponad wiekową konstrukcję chełmżyńskie wodociągi znacznie ograniczyły eksploatacje zabytkowego budynku. Jest natomiast bardzo cennym zabytkiem techniki ze względów historycznych i zachowanych w niej funkcji użytkowych.

W latach 1901- 1902 rozpoczęto również budowę oczyszczalni, zwanej filtracją. Mieściła się ona przy skrzyżowaniu dwóch ulic Polnej i Sienkiewicza. W 1907 roku ilość ścieków obliczano na 10 tys. mieszkańców. Filtracja wchodziła w skład sieci kanalizacyjnej rozbudowywanej w 1905r. Trzydzieści lat później wybudowano dodatkowo podziemny kanał sanitarny pod ulicą Kolejową (odcinek obecnej ulicy Sikorskiego od torów kolejowych do poczty). Rozbudową chełmżyńskich wodociągów byli zainteresowani także Niemcy podczas wojny. Z tego okresu zachowały się projekty rozbudowy sieci wodno – kanalizacyjnej z 1943r.

Dziś Zakład Wodociągów i Kanalizacji zaopatruje w wodę ponad 15 tysięczną Chełmżę. Po ilości rozkopanych przez pracowników wodociągów dołów widać, że tak jak ponad sto lat temu epidemia tyfusu przyczyniła się do budowy nowoczesnej instalacji tak i teraz potrzebny jest jakiś inny impuls do modernizacji sieci rur.”

MARCIN SEROCZYŃSKI, Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Chełmży

Zdjęcia: Małgorzata Łoś, maj 2005 rok